Oecumenische Basisgemeente Apeldoorn

Pinksterviering

19 mei 2018

Denken met je hart.

De geest krijgen: het vermogen om van deze wereld een keten van bewoonbare plaatsen te maken waar mensen liefdevol kunnen samenwonen.

Zingen: Vol van verwachting

Welkom, aansteken van de kaars en korte inleiding op het thema.

Wij heten ieder van harte welkom op deze avond voor het Pinksterfeest. Bij Pinksteren hoort vuur en licht. Daarom steken we de kaars aan.

Wat vieren we bij het Pinksterfeest? In het oude testament, in Exodus 34 vers 22 komen we het al tegen als een wekenfeest, een oogstfeest dat gehouden werd bij de eerstelingen van de graanoogst. In Leviticus 23: 9-17 komen we het tegen als herdenking van de eerste oogst in het beloofde land op de 50ste dag na Pesach. Die eerste oogst werd geofferd uit dank aan God die de Israëlieten had weggevoerd uit de slavernij. Het verhaal in het nieuwe testament speelt zich ook 50 dagen na Pasen af en vertelt hoe de discipelen bevangen werden door de Geest van God. Het is een verhaal dat we in onze tijd van vrijzinnigheid niet meer zo letterlijk nemen maar zoals in veel bijbelse verhalen is er wel een beeldspraak met een betekenis in te ontdekken. Daar gaan onze teksten in deze viering over. Als vertrekpunt gaan we eerst naar het verhaal in het nieuwe testament.

Het verhaal over Pinksteren uit de Bijbel in Gewone Taal. Handelingen 2, 1-13
Toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak waren ze allen bij elkaar. Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten, en allen werden vervuld van de heilige Geest en begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven.
In Jeruzalem woonden destijds vrome Joden, die afkomstig waren uit ieder volk op aarde. Toen het geluid weerklonk, dromden ze samen en ze raakten geheel in verwarring omdat ieder de apostelen en de andere leerlingen in zijn eigen taal hoorde spreken. Ze waren buiten zichzelf van verbazing en zeiden: ‘Het zijn toch allemaal Galileeërs die daar spreken? Hoe kan het dan dat wij hen allemaal in onze eigen moedertaal horen? Parten, Meden en Elamieten, inwoners van Mesopotamië, Judea en Kappadocië, mensen uit Pontus en Asia, Frygië en Pamfylië, Egypte en de omgeving van Cyrene in Libië, en ook Joden uit Rome die zich hier gevestigd hebben, Joden en proselieten, mensen uit Kreta en Arabië – wij allen horen hen in onze eigen taal spreken over Gods grote daden.’ Verbijsterd en geheel van hun stuk gebracht vroegen ze aan elkaar: ‘Wat heeft dit toch te betekenen?’ Maar sommigen zeiden spottend: ‘Ze zullen wel dronken zijn.’

Wat kunnen we met het verhaal van Pinksteren?

Vervuld worden van de heilige geest. Ook al zeggen we dat het niet van boven komt dan gebeurt het toch regelmatig dat mensen een bijzondere ingeving krijgen. We zeggen dan in de onze woorden: “Hij krijgt de geest” als iemand geïnspireerd is en mooie woorden of een vlammend betoog kan houden, enthousiast muziek kan maken of in staat is tot andere creatieve uitingen.
In het oude verhaal kunnen de discipelen in vreemde talen spreken. Taalbarrières vallen weg. En als we dat vertalen naar nu is het een gebeurtenis die ruimte geeft aan mensen om elkaar te verstaan.
Zo sprekend over de geest brengt zij licht, vrede en vrijheid.
Maar dit is nog steeds niet de realiteit van ons bestaan. Niet in onze eigen kring van dierbaren maar ook niet in onze samenleving die steeds meer wordt verscheurd door de tegenstellingen van arm en rijk, Nederlanders en niet-Nederlanders, asielzoekers die weg moeten of mogen blijven. Een samenleving die eerder scheiding aanbrengt dan verbindt.
Dan is een verhaal van Pinksteren hoe ver ook boven de werkelijkheid een houvast. Laat mij maar contact voelen met mijn innerlijke geest die mij brengt bij mijn eigen goddelijke kern, bij die bron van leven en licht, van vrede en vrijheid die soms zo ontzettend diep weg verborgen zit. Verborgen onder de dagelijkse dingen, de druk en snelheid die we meekrijgen vanuit onze westerse maatschappij van consumptie en markteconomie. Of verborgen onder de persoonlijke zorgen, onder het verdriet om verlies, de zorgen over gezondheid en ziekte en verborgen onder de angst over een onzekere toekomst.
Laat maar komen die innerlijke geest die mij aanspreekt in mijn eigen taal, in de taal van het hart, die iedereen verstaat. Die geest is niet bewijsbaar, is niet van de wetenschap, niet rationeel te onderbouwen. Er bestaat geen echografie waarop die geest zichtbaar wordt maar je mag hem wel uitnodigen. Je hart laten spreken in een moment van stilte en rust, van bezinning op het leven van alledag.

Zingen: Aan ons zelf teruggegeven

Het mysterie van ons bestaan

Harry Kuitert heeft in één van zijn boeken de uitspraak gedaan “Alles wat van boven is , komt van beneden”. Daarmee aangevend dat de bron van de goddelijke openbaring de mensheid zelf is die vanaf het begin van zijn bestaan zocht naar zijn oorsprong en de zin van zijn bestaan en in verhalen over de Eeuwige daarop de antwoorden dichtte. Zijn uitspraak past in onze rationele wereld waarbij we een geloof in een gezaghebbende godheid buiten ons weg redeneren. We zullen het als mensen zelf moeten doen. En dat doen we dan ook! En dat met alles wat we inmiddels weten en waartoe we in staat zijn met behulp van bijvoorbeeld de steeds verdergaande technieken in de gezondheidszorg; de nieuwe vraagstukken rondom dood en leven; dilemma’s bij keuzes over leven en dood; mogelijkheden om het leven door gentherapie te manipuleren; mogelijkheden tot voorspellingen op basis van erfelijk materiaal; zicht op hoogbegaafdheid maar ook zicht op aanleg voor criminaliteit. Het is benauwend dat in zekere zin een beeld van predestinatie kan worden opgeroepen. Maar waar leidt dit alles toe?
Er is geen God buiten ons, die pasklare antwoorden aanreikt.

Hoe meer we weten, des te meer wij kunnen, des te meer is de vraag naar de zingeving van ons individuele bestaan beklemmender. En ook de vraag naar onze verantwoordelijkheid voor onszelf en de ander. Hoe serieus moeten we de stelling “wij zijn ons brein” van Swaab nemen?
Het mysterie van (de zin van) het leven op basis van wetenschap valt niet te ontrafelen.
Het geloof in de vooruitgang van de techniek groeit maar ook is er een groeiend besef dat we moeten oppassen voor de vernietiging van de aarde in een situatie waarin wereldleiders met hun grote ego’s bezig zijn macht en geldstromen naar hun hand te zetten. Pauwentronen waarop trotse mensen zitten die denken dat hun bomen tot de hemel kunnen reiken.
En bij deze laatste woorden kwam bij mij het verhaal over de bouw van de toren van Babel op.
Het verhaal dat symbool staat voor de hovaardigheid van de mens die denkt alles te weten en te kunnen. De mens die in staat zou zijn om een toren naar de hemel te bouwen. Dat verhaal gaat over een “omgekeerd Pinksterfeest”. De zelfoverschatting van de mens leidde immers tot een spraakverwarring: de mensen investeerden niet in het verstaan van de ander maar waren alleen bezig met prestatiedrang, met hun project om die toren te bouwen. Dat was na de spraakverwarring een zinloze bezigheid.
En nog steeds worden er “torens van Babel” gebouwd in onze grote wereld, op het huidige wereldtoneel maar ook in onze eigen kring, in mijn leven dicht bij huis, bouwen we, bouw ik “torentjes van Babel”.

Maar is er ook een verhaal over Pinksteren met een beeldspraak die zicht geeft op een andere werkelijkheid waarin de zin van ons bestaan is te vinden. Anders dan in het verhaal over de bouw van de toren van Babel vallen immers door de komst van de geest van god de taalbarrières weg. Mensen kunnen als ze dat willen, elkaar verstaan en naar elkaar luisteren. Elkaar begrijpen, met elkaar delen, elkaar liefhebben. In de woorden van Huub Oosterhuis is de geest van god hier beeldspraak voor “wind, vuur, licht, levensadem, lichtadem, hartstocht naar gerechtigheid en vrede, gloed van ontferming. Deze heilige geest is kracht in mensen, een tegenkracht, warmtekracht tegen wat rigide, koud en van steen in ons is. Dat is iets anders dan hovaardigheid en eigengereidheid. Het is iets anders dan prestatiedrang, streven naar macht en roem. In deze andere werkelijkheid kan scheppingskracht zijn werk doen en dienstbaar gemaakt kan worden om van deze wereld een keten van bewoonbare plaatsen te maken. Dat geldt in onze eigen kleine levenssfeer maar de macht van het kleine kan groot worden als mensen elkaar verstaan en de geest van liefde vrij uit kan gaan.

Om liefde

Na het voorlezen van de tekst van onderstaand lied gaan we luisteren naar de door Paul de Leeuw gezongen versie. We vragen aan jullie om te gaan staan en als straks het gezongen lied te horen is, aan elkaar een lichtje door te geven als klein symbool van het vuur en licht van dit Pinksterfeest. We gaan daarna weer zitten en om met elkaar een moment van stilte te hebben.

( tekst van Huub Oosterhuis)
Om liefde gaan wij een leven,
zeilen wij over de zee,
vliegen wij langs de hemel,
om liefde gaan wij een leven
met licht en met donker mee.
Vogeltje van de bergen
wat zwoeg je dapper voort ?
Om wat ik uit de verte
van liefde heb gehoord.
Om liefde gaan wij een leven,
graven diep in de nacht,
kruipen wij onder de hemel
om liefde gaan wij een leven
om weten en stille kracht.
Mensje, één van de velen
waar snelt je voetstap heen ?
Waar is te vinden dat ene,
daar snellen mijn voeten heen.
Om iemand gaan wij een leven,
wagen wij dood na dood,
zwerven de verste wegen
om jou, op hoop van zegen,
mijn liefde, mijn reisgenoot.
Dalen van zwarte aarde,
bergen van hemelsblauw,
om alles ga ik dit leven
om alles of niets met jou.

Bij het afspelen van dit lied geven we een waxinelichtje door.

Stilte

Collecte

De collecte is vanavond bestemd voor een doel dicht bij huis. Vandaag is dat De Herberg in Apeldoorn.

Afsluiting

Na het zingen van ons slotlied wordt ieder uitgenodigd om zonder taalbarrières te genieten van een drankje en met elkaar in gesprek te gaan over wat ons beweegt en samenbindt.